انتخابات همزمان ریاست جمهوری و مجلس ترکیه دیروز برگزار شد و نتایج آن تا این لحظه حاکی از پیروزی رجب طیب اردوغان و حزب وی «عدالت و توسعه»  است. تا این لحظه البته بیش از 99 درصد آراء شمارش شده و بنابراین نتایج قطعی است بطوریکه محرم اینجه رقیب اصلی رجب طیب اردوغان پیروزی وی را تبریک گفت.

منابع خبری مختلف یادداشتهای جالب توجهی در خصوص این دو انتخابات همزمان ترکیه درج کرده اند که ذیلاً ضمن نگاهی به نتایج و درصدهای ماخوذه به این یادداشتها خواهیم پرداخت:

از مجموع 59354840 نفر واجد شرایط

رایدهی بیش از هشتادوشش درصد یعنی 50700826 نفر شرکت نمودند و تعداد آرای معتبر 49654706 رای اعلام شد. در این انتخابات –نسبت به انتخابات آبان ماه 1394-  4 میلیون رای دهنده جدید اضافه شده بود.

تعداد آرای رجب طیب اردوغان 26068146 (52/55 درصد)، محرم اینجه 15216199 (30/67 درصد)، صلاح الدین دمیرتاش 4147137 (8/36 درصد)، مرال آق شنر 3636779 (7/33 درصد)، تمل قارا ملّا اوغلو 441401 (0/89 درصد)، دوغو پرینچک 98025 (0/20 درصد) رای کسب کردند.

رجب طیب اردوغان بعنوان رئیس جمهور ترکیه برای سالهای آتی انتخاب شد.

در مورد مجلس نیز نتایج به این شرح اعلام گردید:

حزب عدالت و توسعه 42/5 درصد، حزب جمهوریخواهان 22/7، حزب دموکراسی اقوام 11/6، حزب حرکت ملی گرا 11/2، حزب خوب 10، حزب سعادت 1/4، حزب دعوی آزاد 0/3، حزب وطن 0/2 درصد آرا را به خودشان اختصاص دادند. این آمار در مورد کلانشهر استانبول به این صورت بوده است:

حزب عدالت و توسعه 42/6 درصد، حزب جمهوریخواهان 26/5، حزب دموکراسی اقوام 12/6، حزب حرکت ملی گرا 8/3، حزب خوب 8، حزب سعادت 1/5، حزب دعوی آزاد 0/2، حزب وطن 0/2

ترکیب مجلس نیز در چهار سال آتی به این شکل خواهد بود:

حزب عدالت و توسعه 293 نماینده ، حزب جمهوریخواهان 146 نماینده، حزب دموکراسی اقوام 67 نماینده، حزب حرکت ملی گرا 50، حزب خوب 44، حزب سعادت 0، حزب دعوی آزاد 0، حزب وطن 0

یادداشتهای انتخاباتی:

• حزب جدیدالتاسیس İYİ (خوب) پیروز میدان بوده است. این حزب که تنها چند ماه از تاسیس آن می گذرد و از بطن حزب حرکت ملی گرا بیرون آمده است توانست در اولین انتخابات بعد از تاسیس خود وارد مجلس شود و با چهل و چهار نماینده خود در مجلس ششصد نفری ترکیه به دفاع و انعکاس طرز نگاه طیف قابل توجهی از مردم ترکیه بپردازد.
• پیروز دیگر میدان البته شخص «دولت باخچه لی» رئیس حزب حرکت ملی گرا MHP است. وی که در دو سال گذشته با چالشهای شدید در داخل حزب تحت ریاست خود مواجه بود و بخشی از بدنه حزب و رای دهندگان خود را در نتیجه پایفشاری در مواضع خود از دست داد با چند حرکت تاکتیکی و در شرایطی که اردوغان و حزبش نیازمند به کمک مخصوصا وی داشته و دارند توانست در درجه اول خود و در درجه دوم حزبش را از سقوط حتمی به زیر حد نصاب نجات دهد و علاوه بر این با عناصری از حزب خود در قالب دولت آتی ترکیه قرار گیرد. گفته می شود شخص دولت باحچه لی نیز در دولت آینده ترکیه سمت حساسی را بر عهده بگیرد.
• با توجه به نتایج انتخابات این موضوع کاملاً مشهود است که حزب جدیدالتاسیس خوب بخش اعظم آرای خود را از رای دهندگان سابق حزب حاکم اخذ کرده است. با توجه به ایدئولوژی و تمیلات سیاسی این رای دهندگان گذر آنها پیشتر بین حزب عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی گرا قابل تصور بود که با توجه به قرار گرفتن حزب حرکت ملی گرا در کنار حزب حاکم، رای دهندگان مذکور در جستجوی گزینه جدید، به حزب خوب İYİ روی آورده اند. حدود سی درصد از آرای این حزب نیز مربوط به روی گردانان از حزب حرکت ملی گراست. برخلاف انتظار و تحرکات قبلی، حمایت حزب جمهوریخواهان در انتخابات از این حزب ملموس نبوده است. بالعکس، تعدادی از رای دهندگان حزب جمهوریخواه بنا به دعوت سردمداران حزب، به حزب دموکراسی اقوام رای داده اند تا این حزب از حد نصاب عبور کند و در قالب ائتلاف ملت در کنار حزب جمهوریخواه باشد.
• محرم اینجه رقیب اصلی اردوغان نتیجه انتخابات را –علیرغم برخی ایرادات وارده- پذیرفت. وی پیروزی اردوغان را به وی تبریک گفت.
• نتیجه بیش از هر کسی برای حزب سعادت و تمل قارا ملا اوغلو رئیس حزب تعجب برانگیز بود. بطوریکه وی در اولین واکنش خود گفت: انتظار حمایت بیشتری داشتیم!
• حزب وطن و دوغو پرینچک علیرغم شکستهای پی در پی خود در انتخاباتهای گذشته به نظر می رسد همچنان برای ماندن در صحنه اصرار می ورزد. آرای حزب وطن –حزب کارگر سابق- بیشتر مربوط به طیف خاصی از روشنفکران می باشد که به نظر می رسد عدم رشد حزب و عدم توفیق حزب در ارتقای جایگاه خود، ناشی از تمایلات چپگرایانه سابق این حزب باشد.
• حزب دموکراسی اقوام که احتمال می رفت از حد نصاب نگذرد با 67 نماینده در مجلس حضور خواهد داشت و این موفقیت بزرگی برای این حزب و نیز دموکراسی ترکیه است. این حزب که بیشتر در استانهای جنوبشرق ترکیه موثر و صاحب نفوذ است در شهری مثل استانبول نیز نزدیک به 13 درصد رای آورده است. این درحالی است که رئیس حزب در زندان است هرچند برخی از کارشناسان مظلوم نمائی شخص صلاح الدین دمیرتاش را در موفقیت حزبش تاثیرگذار تلقی کرده اند.
• یکی از مواردی که کنجکاوی خیلی از کارشناسان سیاسی را برانگیخته است علت تداوم موفقیت حزب عدالت و توسعه در طول 16 سال گذشته و در شرایطی که حزب مواجه با چالشهای جدی در بطن، اتهامها و فرسایشها روبرو بوده، است. برخی از تحلیلگران این تداوم در تکتازی را در نگرانیهای مردم ترکیه در خصوص وضعیت اقتصادی و سیاسی می دانند که با تجارب ناگوار مربوط به دهه های پیش از حاکمیت حزب حاکم فعلی ایجاد شده است. گرایش مذهبی حزب عدالت و توسعه به تنهایی برای همراهی نیمی از مردم ترکیه با این حزب کافی نبوده و حتی به نظر می رسد اکثر همین رای دهندگان در خصوص دین و ارزشهای دینی، حزب سعادت را بهتر می دانند. حزب عدالت و توسعه در طول 16 سال اقتدار خود در ترکیه کارنامه موفقیت آمیزی در بهبود اقتصاد این کشور داشته است. بیشتر اعتراضات وارده به این حزب از داخل و خارج آن و همچنین کشور ترکیه، مربوط به مواضع سیاسی داخلی و خارجی آن است. اکثریت مردم طرز تعامل و پیگیری منافع این کشور از طرق سیاسی و در عین اقتدار با آمریکا و اتحادیه اروپا را می پسندند. بخش قابل توجهی از مردم ترکیه مسافرت به اروپا و آمریکا داشته اند و بخشی از آنها هنوز در خارج زندگی می کنند و موارد مربوط به شرایط بین المللی را بهتر درک کرده و با حزب حاکم همدلی می کنند. موفقیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات خارج از مرزها و بویژه آلمان از جمله نشانه های این امر می باشد.
• پیشرو بودن حزب جمهوریخواه در سواحل توریستی ترکیه بنوعی نشانگر متاثر از تعاملات آنها با جهانگردان می تواند تلقی شود. به نظر می رسد در طرز نگاه شهروندان ترکیه ای خارج نشین با ساحل نشینان ترک تفاوتهای ظریف و قابل تاملی وجود دارد.
• مردم از تحمیل هزینه انتخابات دور دوم به اقتصاد کشور خود اجتناب کردند. این مورد از تفاوت تعداد آرای ماخوذه از سوی احزاب مختلف برای مجلس و کاندیدهای آنها برای ریاست جمهوری مشهود است. مثلا در حالیکه حزب دموکراسی اقوام بیش از 11 درصد رای برای مجلس آورده است کاندید ریاست جمهوری این حزب –صلاح الدین دمیرتاش- تنها 8 درصد رای آورد یا حزب سعادت با 5/1 درصد رای برای مجلس کمتر از یک درصد به کاندید حزب خود برای ریاست جمهوری رای آورده است. این موضوع در خصوص مرال آق شنر و حزب وی İYİ نیز صادق است. تنها محرم اینجه بیشتر از رای حزب خود رای آورده است که به نظر می رسد با توجه به شانس صعود وی از احزاب اخیر اخذ شده است.