آنسوی رود ارس تقریباً درست روبروی مناطق جنگلی قره داغ کلیبر منطقه سرسبز و کوهستانی قره باغ قرار دارد. قره باغ در سالهای نخست فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی

به اشغال ارمنستان درآمد. همان موقع کشورهایی مثل ایران و ترکیه اقدامات صمیمانه و جدی برای پایان دادن به مناقشه و البته جلوگیری از تداوم اشغال قره باغ انجام دادند اما کرکسهای روس، فرانسوی و آمریکایی دست بالا را داشتند و با تشکیل گروهی بنام مینسک (محل گردهمایی و شرابخواری نمایندگان دولتهای اخیر) موضوع قره باغ را عملاً به عنوان اهرمی برای تادیب آذربایجان و نیز ارمنستان نگهداشتند.


آغاز مجدد درگیریها در منطقه قره باغ
اینروزها یکبار دیگر آتش جنگ در قره باغ شعله کشیده است. هنوز معلوم نیست ارامنه در این مقطع چرا به چنین حملاتی دست زدند. در شرایطی که هیچ کشوری در جهان مناطق اشغالی را به رسمیت نمی شناسد و از سوی دیگر جمهوری آذربایجان در وضعیتی بسیار متفاوت و به مراتب بهتر نسبت به سالهای نخست استقلال دارد. دولتمردان باکو بعد از نزدیک به سی سال امروز توانسته اند با کشورهای همسایه از جمله ایران و گرجستان و حتی کرکسهای جهان روابط دیپلماتیک متناسبی برقرار کنند، ارتش خود را تجهیز نمایند و امنیت خود را با امنیت اقتصادی و سیاسی جهان در سطح قابل قبولی گره بزنند.
مقابله غیرمنتظره ارتش آذربایجان با حمله ناگهانی نیروهای ارمنی به مواضع آذربایجان علیرغم موفقیت ظاهری آن در دقایق نخست که بصورت کشتار تعدادی از سربازان و نیز مردم غیرنظامی آذربایجانی جلوه گر شد، نشان داد که آذربایجانیها آماده چنین حمله/حملاتی بوده اند.

 


سناریوهای محتمل در ایجاد درگیریهای مجدد در منطقه قره باغ
اما ایروان هنگامی به سراسیمگی افتاد که حمایت مورد انتظار و معمولش را از مسکو درنیافت. مقامات مسکو تا این لحظه نسبت به درگیریهای موجود در ماوراقفقاز با احتیاط برخورد کرده اند. استراتژیست مشهور روس الکساندروویچ از وجود احتمالات و عناصر مشکوک در این درگیریها برای رو در رو قرار دادن دولتهای روسیه و ترکیه و حتی ایران با هم سخن راند.
حتی برخی از کارشناسان سیاسی از ضرورت تادیب ارمنستان/پاشینیان توسط روسیه سخن می رانند و علت آنرا سوروسی بودن رئیس جمهور فعلی ارمنستان عنوان می کنند.
اکثر دولتهای جهان مخصوصا آنهایی که از وجود منطقه تنش در قره باغ و عدم حل آن منافعی دارند، دو دولت را به خونسردی و بازگشت به وضعیت آتش بس دعوت می کنند! که در این میان دعوت کشورهای تشکیل دهنده گروه مینسک با توجه به نقشی که در خصوص عدم حل موضوع دارند، مضحکتر است.


آزادسازی بخشهایی از قره باغ از سوی ارتش آذربایجان
اما درحالیکه گمانه زنیها برای متوقف ساختن درگیریها ادامه دارد، ارتش آذربایجان در حال آزادسازی سرزمینهای خود است و تا این لحظه (صبح سه شنبه 8 مهر 1399) در دو محور سواحل شمالی رود ارس و نیز شمال قره باغ موفق به انهدام مواضع اشغالگران کرده است. فارغ از مساحت مناطق آزاد شده، دو محور مذکور با توجه به ملاحظات سیاسی و نظامی بسیار استراتژیک می باشد.

 

قره باغ کجاست؟
آنسوی رود ارس تقریباً درست روبروی مناطق جنگلی قره داغ کلیبر منطقه سرسبز و کوهستانی قره باغ قرار دارد. به عبارت دیگر قره باغ قسمت جنوبی جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهد و ادامه طبیعی دموگرافیک آن محسوب می شود ولی روسها بعد از اشغال آنسوی ارس اقدام به اسکان گروههایی از ارامنه در این منطقه کردند که امروز معضلی برای مردم منطقه و حتی ارامنه شده است. بطوریکه اشغال قره باغ باعث تجرید ارمنستان از سوی همسایگان خود شده و این کشور را از استفاده از مزایای قرار گرفتن در سر راه ارتباط انرژی از شرق به غرب محروم کرده است.
خود منطقه قره باغ حدود 5000 کیلومتر مربع می باشد و بر طبق آمار 1989 شوروی، به جز شهرستانهای شوشا و خوجالی، اکثریت ساکنان آنرا ارامنه تشکیل می داده اند. ان منطقه و پیرامون آن از سال 1992 به اشغال ارمنستان درآمد. که در نتیجه آن علاوه بر منطقه قراباغ، بیش از ده هزار کیلومتر اطراف آن نیز به اشغال درآمد و یک میلیون آواره از خانه و کاشانه خود روی دست دولت تازه تاسیس جمهوری آذربایجان گذاشت. کل مناطق اشغالی آذربایجان 16000 کیلومتر است که 20 درصد خاک این کشور را تشکیل می دهد.


آخرین نفر چراغها را خاموش کند!
بزرگترین نشانه تاثیر شدید تجرید ارمنستان در منطقه، عدم رشد جمعیت آن از ابتدای استقلال از شوروی در حدود سی سال گذشته بوده است. این کشور با وضعیت نامناسب اقتصادی و نتیجتاً نرخ مهاجرت بالا روبروست بطوریکه ضرب المثلی میان مردم جا افتاده است که می گوید: آخرین نفر چراغها را خاموش کند!

قره باغ در حقوق بین الملل
تعلق قره باغ به جمهوری آذربایجان مورد پذیرش تمام جهان حتی دولتهای حامی ارمنستان بوده و شورای امنیت سازمان ملل طی این ۲۷ سال اشغال چهار قطعنامه صادر کرده و ضمن محکوم کردن بر فاجعه نسل کشی خوجالی خواستار خروج فوری و بدون قید شرط نیروهای ارمنستان شده است.

 

موضع ایران در قبال قره باغ

موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال قره باغ مخصوصا در اوایل وقوع جنگ در منطقه متناسب با حقوق بین الملل، حسن همجواری، ملاحظه اشتراکات گسترده فرهنگی جمهوری آذربایجان با بخش عظیمی از مردم ایران و صد البته واقعیات تاریخی- فرهنگی ناظر بر تعلق منطقه قره باغ به جمهوری آذربایجان بوده است. در آن هنگام دولت وقت ایران تلاشهایی برای میانجیگری بین دو دولت همسایه انجام داد ولی با ورود کرکسهای جهانی به مساله و سنگینی سلطه آنها بر این مساله، در سایه ماند. در سالهای اخیر گهگاه تلاشهایی برای ورود به مساله انجام داده اما موفق نبوده و حتی به نظر می رسد گاهی در تعارض با منافع ملی بوده است. 

 

موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در کلام رهبر انقلاب بصورت «قره باغ پاره تن اسلام است» تبلور یافته است.

 

امیدواریم تعارض موجود در قره باغ (و مناطق پیرامونی تحت اشغال) هر چه زودتر بر اساس حقوق بین الملل و با کمترین آسیب ممکن به مردم و دو دولت همسایه حل شود.

 

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 میانگین 4.44 (از 9 رای)