جغرافیای استانبول و دلایل ژئولوژیکی وجود بُغازهای استانبول (بسفر) و چاناق قلعه (داردانل) و نیز دریای مرمره

دریای مرمره با وسعت و مساحت 11350 کیلومتر مربع و با عمق متوسط 370 متر (ژرفترین نقطه 1261 متر) در شمالغرب ترکیه واقع شده است. این دریا از طریق تنگه بسفر به دریای سیاه و از طریق تنگه داردانل به دریای اژه و مدیترانه اتصال می یابد. بعبارت دیگر در صورت نبود تنگه های بسفر و داردانل هم مرمره و هم دریای سیاه ماهیت دریایی خود را از دست می دهند و دریاچه هایی بیش نخواهند بود.

میانگین شوری دریای مرمره حدود ۲۲ بخش در هزار است که کمی بیشتر از دریای سیاه می‌باشد، اما تنها در حدود دو سوم بسیاری از اقیانوس‌ها است. با این حال، آب در نواحی کف این دریا بسیار شورتر است و میانگین شوری آن حدود ۳۸ بخش در هر هزار است که با شوری دریای مدیترانه همسان می‌باشد. یکی از دلایل عمده کمی شوری دریای مرمره وجود جریان دائم آب از سمت دریای سیاه به طرف دریای مدیترانه از طریق این دریا است که از عبور آب (شور) اقیانوسها و دریاهای آزاد به آن سمت جلوگیری می کند.

ورودی آب به دریای سیاه از طریق رودخانه های بزرگ و کشتی رویی مثل دانوب، دن و دنیپر آنقدر زیاد است که همواره بیشتر از میزان تبخیر آن بوده و مازاد آن از طریق بغازها و دریای مرمره بسوی اژه و مدیترانه در جریان است. احتمالاً یکی از دلایل وجودی بغازها و دریای مرمره علاوه بر گسل زیر آن که باعث ایجاد شکاف در کف شده، بالا آمدن آب دریای سیاه بوده است. (ماهیت دریای اژه نیز این موضوع را تایید می کند) گسل همچنین باعث ایجاد خلیجهای ایزمیت و اردک شده است. یکی از بزرگترین زلزله هایی که گسل مرمره باعث آن شده مربوط به زمین لرزه سال 1509 میلادی است که بخش مهمی از شهر استانبول را تخریب کرد و باعث مرگ دهها هزار نفر شد. پنج سال پس از این زلزله بود که سلطان سلیم به قلمرو صفوی لشکر کشید و تبریز پایتخت صفوی را تسخیر کرد ولی بعد از یک هفته توقف و جمع آوری و اعزام هزاران نفر از اهل هنر و صنایع شهر تبریز به استانبول، آن را تخلیه و به استانبول بازگشت. معمار اسیر علی تبریزی یا عجم علیسی یکی از معروفترین این تهجیرشدگان بود که در عثمانی به مقام سرمعماری منصوب و بناها و مخصوصا سبک معماری ارزشمندی از خود بنیان نهاد که سرمعمار خلف او معمار سنان آن را توسعه و ادامه داد. آخرین زلزله مهیب نیز مربوط به سال 1999 میلادی می باشد که ایزمیت را درهم کوبید و باعث ایجاد رعب و وحشت در استانبول شد.

دریای مرمره درواقع دریای داخلی کشور ترکیه است ولی با توجه به شرایط خاص آن و عهدنامه های متعدد (بویژه عهدنامه مونترو منعقده در سال 1918) معبر کشتیهای با مقصد یا مبدا بنادر دریای سیاه و نیز خود استانبول است.

کلانشهر کنونی استانبول در ابتدا عبارت از شهری بنام کنستانتینو پولیس (بنام بانی آن امپراتور کنستانتین) در شبه جزیره «فاتح» کنونی بوده است. در سال 1453 نزدیکترین مظاهر مدنی نزدیک استانبول شامل شهرک پرپا (بَی اوغلوی کنونی) در آنسوی خلیج شاخ زرین و شهرک اسکودار در سمت آسیایی تنگه بودند. استانبول در سده های بعد بویژه در طول قرن بیستم گسترش بسیار یافته و از یکسو در ساحل دریای مرمره بطرف غرب و از سویی نیز در امتداد بغاز گسترش یافت. اسکودار نیز در ساحل مقابل از سمت سواحل مرمره و بغاز توسعه یافت. امروزه استانبول شهری با بیش از 15 میلیون نفر جمعیت در طول نزدیک به یکصد کیلومتر از حدود گبزه و توزلا در قسمت آسیایی تا چاتالجا در قسمت اروپایی و تا عمق چند ده کیلومتری از ساحل بسوی شمال کشیده شده است. جمعیت قسمت اروپایی شهر دو برابر جمعیت قسمت آسیایی آن است. مناطق صنعتی اغلب در منتهی الیه شرقی (گبزه و توزلا در سواحل خلیج ازمیت) و شمالغرب شهر (ایکی تئللی، حادم کؤی و غیره) واقع شده اند.

گرانترین نقاط شهر عبارت از سواحل بغاز است که هرچند هر سال چند مورد تصادم کشتی و لنج در آنجا صورت می گیرد ولی مناظر طبیعی آن و آب و هوای عالی این منطقه آنرا به محل تجمع ثروتمندان شهر و ویلاهای پرتعداد و میلیونها دلاری تبدیل کرده است.

تور بغاز بعنوان یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری استانبول در امتداد تنگه بسفر برگزار می شود و هر روز دهها هزار نفر را به خود جلب می نماید. تنگه بسفر برای ترکیه و استانبولیها دارای اهمیت حیاتی است و ترکیه قصد دارد در سالهای آینده کانال استانبول را بعنوان کانال جایگزین برای عبور و مرور کشتیهای بین المللی احداث نموده و شهر را مخاطرات روزافزون ترافیک دریایی موجود در مرکز این کلانشهر نجات دهد.

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 میانگین 5.00 (از 2 رای)