(این مطلب ترجمه ای از نوشته یک گردشگر اروپایی است)
چنانکه به ایران سفر کرده اید بهتر متوجه منظور من خواهید شد. ایرانیان واقعاً مردمی میهمان نواز، دست و دلباز و طبیعت دوست هستند. اما آیا ایرانیان واقعاً به همان اندازه که برخیها می گویند زیباست؟ ما 31 روز تمام در ایران بودیم و نظرمان در طول این مدت شکل گرفت.
از لحظه ای که وارد ایران شدیم مساله ای بیش از هر چیز بارز بود: ایرانیها در مورد خارجیها کنجکاو بودند. بعد از عبور از مرز ترکمنستان با استقبال و برخورد گرم مردم محلی روبرو شدیم: به ایران خوش آمدید!
ایرانیها به محض برخورد با یک خارجی عموماً این سه سوال زیر را از شما می کنند:
1- اهل کجا هستید؟
2- دینتان چیست؟
3- نظرتان در مورد ایران چیست؟
چنانچه صحبتتان ادامه یابد، ایرانیها در مورد کشورتان، خانواده تان، باورهایتان، شغل و درآمدتان و نظر تحلیلیتان در مورد آثار و فرهنگ ایرانیان سوال خواهند کرد. ایرانیها تمامی این سوالات را از سر کنجکاوی می پرسند. آنها درهرحال متمایل به ایجاد ارتباط با شما هستند!
یک جهانگرد در دانمارک به ما گفت: لازم نیست در ایران هتل رزرو کنید. کافی است با نگاه متعجب سر خیابان بیاستید تا یک نفر شما را به خانه اش دعوت کند!
ضمن اینکه این را توصیه نمی کنیم باید بگویم این در ایران ممکن است. به محض اینکه روی نقشه ای دقیق شوید حتماً یک نفر برای کمک و راهنمایی بسوی شما خواهد شتافت. یک ایرانی قبل از ارائه خدمات میزبانی در خانه معمولاً چند دقیقه صحبت می کند و امیدوار است مورد تقدیر قرار گیرد. مهمان نوازی موضوعی ریشه دار در فرهنگ ایرانی است. ضمن اینکه از ذهنیتی که در رسانه های جهانی از انها تصویر می شود ناراحت و خجل هستند. ممکن است از شما بپرسند: شما به اخباری که ایرانیها را تروریست و افراطی معرفی می کنند باور دارید؟
باید بدانید ایرانیها عرب نیستند. خیلی از خارجیها فکر می کنند ایرانیان عرب هستند.
برخیها فکر می کنند ایران کشوری جنگزده یا در حال جنگ است. اصلاً اینطور نیست.
برخیها فکر می کنند ایرانیها تروریست هستند ولی به غیر از بخشی از مرزها، شما قادر به شنیدن موردی در مورد تروریستها نخواهید بود.
اروپاییها معتقدند ایرانیها از غربیها متنفرند ولی اینطور نیست. تنها بخشی از آنها از آمریکا نفرت دارند و علت آن با نگاهی به تاریخ نزدیک ایران براحتی قابل درک است.
مردم ایران عموماً اخبار را از رسانه های خارجی یا فارسی زبان با منشا خارجی پیگیری می کنند. آنها با فرهنگ و ارزشهای غربی آشنا هستند و به آن با دیده رشک و احترام می نگرند.
خیلی از آنها سیاستهای داخلی و خارجی کشورشان را تایید نمی کنند.
در ایران با تضادهای متعددی برخورد خواهید کرد. مردم خودشان را روشن می دانند و در صحبت با آنها متوجه می شوید که دارای آگاهیهای فرهنگی کافی هستند اما تقریباً همگی مرتکب بی قانونیهای کوچک و بزرگ می شوند. علیرغم همه موارد فوق هتلها، تاکسیها، آژانسهای گردشگری و راهنماهای تور بدنبال فعالیت و نان خود هستند و این اقشار برای یک خارجی غیرقابل اعتمادترین مردم بشمار می روند!
ممکن است در طول روز با سه نرخ متفاوت قیمت روبرو شوید!
همیشه ممکن است قیمتی با شما طی شود و در پایان بیشتر از مبلغ مورد تفاهم مطالبه شود. مطمئن شوید که هیچ مورد مجهولی در صحبت شما باقی نمانده است.
راننده تاکسی در ایران: شما آدم خوبی به نظر می رسید. قابلی ندارد. از شما پولی نمی گیرم!!!
گردشگر اسپانیایی: بسیار خوب. متشکرم!
این اشتباه را در ایران نکنید. در فرهنگ ایرانی اینگونه موارد تعارف نام دارد و مساله پیچیده ای است! ممکن است تعارف کننده از عهده چیزهایی که می گوید برنیاید ولی در اینگونه صحبت کردن مُصرّ است. دقیقاً معلوم نیست کی واقعاً راست می گویند و کی تعارف می کنند!
این فرهنگ در تاکسیها و مغازه ها هنوز زنده است.
تعارف برای انهایی که با آن آشنایی ندارند به مثابه مین سیاه تابوهای اجتماعی است!
برای اینکه از تعارف بودن التفات و دعوتی مطمئن شوید آنرا سه بار تکرار کنید.
سعی کنید از نگاههای کنجکاو ایرانیها مضطرب نشوید. آنها مردم خونگرمی هستند و تنها امیدوارند مسافرت در ایران به شما خوش بگذرد و با خاطرات خوب از این کشور بروید.
قبل از سفر یک جهانگرد نروژی به ما گفت: ایرانیها اصلاً مردم متدینی نیستند. آنها در خانه و مغازه های خود مشروبات دارند. خیلی هم می خورند!
بعد از سیاحت 31 روزه در سراسر ایران فکر می کنم منظور آن دوست نروژی این بوده که ایرانیها مردم محافظه کاری نیستند. اما اگر حکومت ایران پوشش را آزاد بگذارد رنگ خیابانهای ایران حتماً تغییر می کند.
ایران کشور ارزان و امنی است. تمام هزینه ما در 31 روز مسافرت در ایران نفری 1000 یورو شد!
در ایران بیشتر مردم تحصیلکرده هستند ولی تعداد کمی با زبان انگلیسی آشنا هستند. در واقع ایرانیان به جز فارسی و زبان ترکی (آنهم مربوط به بخشی از مردم) زبان دیگری نمی دانند. ایرانیها مدعی هستند که قبل از اسلام وضع بهتری داشته اند ولی این زیاد منطقی نیست چون چیزی که مشهود است این است که وضعیت اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی فعلیشان در برخی موارد بدتر از مصر و الجزایر عربی است. ضمن اینکه برای این ادعایشان دلایل قانع کننده ای ندارند.
چیزی که ایرانیان بیشتر از اعراب دارند و واقعاً به چشم می خورد (به غیر از پوشش اجباری) آزادی عمل زنان است.
نیمه شمالی ایران لیبرالتر و نیمه جنوبی محافظه کارتر است. برای اینکه تفاوتهای فرهنگی نیمه شمالی و جنوبی را متوجه شوید باید خیلی دقیق باشید. وگرنه هیچ تفاوتی نخواهید دید و همه آنها را یکسان می بینید! علیرغم این موضوع باید بگویم نیمه جنوبی برایم جالبتر بود!
و علیرغم تمامی موارد فوق باید بگویم ایرانیها در میان ملل شرقی در مقایسه با مصریها و ترکیه ایها مهمان نوازترند، موارد مثبت بیشتری در مورد ایران وجود ندارد. از آنجا که یکی از نادرترین نقاط روی زمین است که درک آن و قابل فهم بودن در آن واقعاً سخت است ممکن است اوقات هیجان انگیزی داشته باشید. همین موضوع بسیار مهم است و لازم است از آن کمال استفاده را برد.