آشنایی با «زبان و فرهنگ» کشور مقصد همواره یکی از مهمترین نکاتی است که برای زندگی راحت و با احترام و تفاهم بایستی مورد توجه قرار داشته باشد. زبان کشور ترکیه ترکی است که ما در ایران آن را با عنوان ترکی استانبولی می شناسیم. علت این امر وجود جمعیت قابل توجه ترکان در کشورمان ایران است و عبارت «استانبولی» متعاقب «ترکی» برای اشاره به تفاوت لهجه میان ترکی متداول در ایران با زبان رسمی کشور ترکیه است.

زبان رسمی گفتیم زیرا در ترکیه نیز ترکی دارای لهجه های مختلفی است و ما در اینجا منظورمان لهجه ای است که در استانبول تکلم می شود و به عنوان زبان رسمی کشور شناخته شده است. در همین راستا باید یادآور شویم که لهجه های متداول در شرق ترکیه تقریباً همان گویش رایج در شمالغرب ایران یعنی ترکی «آذری» است.

اما آشنایی با فرهنگ نکته ای است که همواره مورد اغماض قرار می گیرد و در واقع حداقل به اندازه زبان حائز اهمیت است. زیرا در صورت ناآشنایی با فرهنگ ممکن است دچار خطاهای جدی در ارتباط خود با کشور مقصد شویم. فرهنگ شکل گرفته از تجربیات تاریخی، آموزه های دینی و ملی و نیز مواردی مربوط به جغرافیای محل زندگی و غیره است.

در این مطلب قصد داریم به موارد و نکات مهمی مربوط به فرهنگ کشور ترکیه بپردازیم و این نکات را در یکصد مورد جمع آوردیم. البته نکات فرهنگی محدود به این تعداد نیست اما امیدواریم یکصد مورد اشاره شده در این مطلب مهمترینها بوده باشد و گشایشگر پنجره مناسبی برای شما در خصوص فرهنگ مردم ترکیه باشد. این مطلب در دو قسمت (هر کدام محتوی پنجاه نکته) ارائه می شود.

1-     پرچم کشور ترکیه معلوم همه است اما نکته ای که لازم است خاطرنشان شود اینکه، پرچم برای مردم ترکیه دارای جایگاه و احترام ویژه ای است. پرچم کشور ترکیه شامل هلال و ستاره در زمینه قرمز، دین اسلام را سمبلیزه می کند و از قرنها پیش پرچم عثمانی بوده با تغییراتی اندک به عنوان پرچم جمهوری ترکیه در قلب مردم و آسمان این کشور در احتزاز است.

2-     مردم ترکیه احترام و تعصب خاصی به ارزشهای دینی قائلند. نکته ای که نباید از سوی هموطنان احیاناً نادیده گرفته شود. این تصور اشتباه که بخاطر جدایی دین از دولت در ترکیه می توان هر حرکتی را انجام داد یا هر حرفی را بزبان آورد اشتباه محض بوده و ممکن است باعث رنجش شود.

3-     ترکیه از نظر سیاسی همسایه شمالغربی ایران است و از نظر اجتماعی- فرهنگی، ادامه طبیعی مناطق ترک نشین ایران بسوی غرب می باشد. در همین راستا وقوف بر این نکته که اکثریت مردم ترکیه کنونی نوادگان مهاجران از ایران در زمان دولتها و امپراتوریهای ترک حاکم بر ایران از جمله سلجوقیان و صفویان هستند. سریال سلجوقیان بزرگ که در حال حاضر از شبکه تی آر تی 1 ترکیه پخش می شود، نیم نگاهی به این موضوع دارد و قسمت عمده سریال در پایتخت سلجوقی؛ شهر ری اتفاق می افتد.

4-     نکته قابل توجه و مثال زدنی در خصوص سیاست خارجی و بین المللی ترکیه اینکه؛ دولت کشور ترکیه با هیچ کشوری در جهان قهر نیست. سیاست خارجی این کشور که بر اساس شعار «صلح در کشور، صلح در جهان» و توصیه مصطفی کمال آتاتورک مبنی بر لزوم اجتناب ترکیه از کشمکشهای خاورمیانه باعث شده ذهنیت و نگاه خاص و متعالی ای از سیاست بین الملل در طول سالیان شکل بگیرد. این سیاست کلی البته در اخیر (2010 الی 2020) مورد بی توجهی حتی موضعگیریهای مغایر توسط دولت اسلامگرای اردوغان واقع شده بود اما اخیراً شاهد همگرائی این دولت با سه دولتی که دارای مشکل ایدئولوژیک و امنیتی با آنها شده بود (یونان، ارمنستان و اسرائیل) هستیم.

5-     نزدیک به یکصد هزار ایرانی در ترکیه با اقامت توریستی زندگی می کنند. علاوه بر این، تعداد ایرانیان دارای اقامت دائم (به عنوان شهروند) در سالیان اخیر با افزایش قابل توجهی روبرو بوده و حتی گفته می شود (تعداد ایرانیان مقیم ترکیه بطور کلی) به رقم یک میلیون رسیده است. لازم به توضیح نیست که اکثریت این تعداد در استانبول اقامت دارند (نزدیک به سه درصد جمعیت این شهر برآورد می شود) و شهرهای آنکارا، ازمیر، آنتالیا، ترابزون، سامسون، وان، ارزروم، موغلا، دنیزلی، اسکی شهیر و آیدین (و شهرستانهای آنها) نیز میزبان تعداد قابل توجهی ایرانی است.

6-     بسیاری از شهرهای ترکیه از جمله استانبول، آنکارا، بورسا، قونیه، ترابزون و ارزروم خواهرخوانده برخی از شهرهای ایران از جمله تبریز، اصفهان، ارومیه و شیراز هستند.

7-     علیرغم تعداد بالای آمار سالانه گردشگران با مبداء ایران در ترکیه که تا قبل از شیوع کرونا به دو میلیون نفر رسیده و سومین کشور توریست فرست به این کشور بشمار می رفت،  بسیاری از ایرانیانی که یک یا حتی بیشتر بار به ترکیه سفر کرده اند، آشنایی کافی یا صحیح با جاذبه های این کشور ندارند. ایرانیان علاقه چندانی به جاذبه های تاریخی ندارند و این موضوع سبب پایین بودن رتبه فرهنگی توریستهای ایرانی در مقایسه با سایر جهانگردان می شود. ضمن اینکه تورهای گشت شهری نیز که از سوی بسیاری از آژانسهای ایرانی ترتیب داده می شود یا کیفیت بسیار پایینی دارند یا راهنمایان آنها اطلاعات صحیح و کافی در مورد اماکن دیدنی ندارند (یا ارائه نمی دهند).

8-      هرچند اشکالات بسیاری بر سیاستهای فرهنگی و سیاست خارجی دولت حزب اقتدار و توسعه (با ریاست اردوغان) وارد آورده می شود اما سیاست اقتصادی اعمالی در بیست سال گذشته باعث رشد سریع این کشور شده است. تزلزل بوجود آمده در اقتصاد این کشور در دو سال اخیر به نظر می رسد بیشتر پشت پرده سیاسی/بین المللی دارد.

9-      ملی گرائی ترکان ترکیه چیزی متفاوت از آن است که ما در ایران می بینیم. ملی گرائی ترکان همسو با ارزشهای دینی و انسانی است و مردم ترکیه علیرغم حس ملی گرائی بالایی که دارند برخوردار از حس بالای نوع دوستی و احترام به دیگران نیز هستند که در میان اروپاییان زبانزد است. این موضوع هر از گاه با طرز نگاه و رفتار مردم این کشور در قبال مسائل داخلی و بین المللی نمود می یابد. بنابراین توصیه می شود که از طرح داستانهایی مربوط به گذشته دور و مبهم برای ترفیع جایگاه فرهنگی مبداء خود حذر کنیم که ممکن است با واکنش ناخوشایند و حداقل نگاههای عاقل اندر سفیه مردم محل مقصد روبرو شویم. این موضوع در خصوص هموطنان ترک زبان نیز صادق است و نباید ملی گرائی ترکیه را با آنچه در ایران رایج است اشتباه بگیرند.

10- نقاط دیدنی ترکیه تنها شامل سواحل جنوبی (دریای مدیترانه) و استانبول و ازمیر نیست. این نقاط بویژه سواحل آنتالیا، آیدین و موغلا و شهرستانهای اطراف این دو استان (کمر، آلانیا، فتحیه، مارماریس، کوش آداسی و ...) بدلیل نگاه ویژه و هدفمند دولت ترکیه در دهه های گذشته به کانون گردشگری تبدیل شده است. در حالیکه سواحل دریای سیاه نه تنها دست کمی از سواحل جنوب ندارند بلکه در مواردی بهتر و مناسبتر نیز می باشند. یکی از دلایل توجه دولت به سواحل جنوب، امکان جذب توریست به این مناطق در تمام ایام سال و تعداد بیشتر روزهای آفتابی نسبت به سواحل شمال بوده است.

11- علاوه بر اینها، نباید جاذبه های دیدنی مناطق مرکزی و شرقی ترکیه را نادیده گرفت. جاذبه های دیدنی ترکیه در شرق از قبیل، امکان صعود به کوه آغری یا همان آرارات برای علاقمندان به کوهنوردی با توجه به ویژگیهای خاص و منحصر به فرد این کوه، جاذبه های طبیعی، تاریخی و باستانی موجود در وان، دیاربکر، شانلی اورفا و بیتلیس و حتی منطقه باشکوه کاپادوکیا در قلب آناتولی اغلب مورد بی توجهی گردشگران ایرانی قرار می گیرد که علت آن کمی اطلاعات در مورد این مناطق است. بدیهی است گردشگری در این مناطق ارزانتر نیز هست.

12- علیرغم این که برخی از هموطنان گمان می کنند پایتخت کشور جمهوری ترکیه استانبول است ولی پایتختی استانبول مربوط به (تا) یکصد سال پیش می باشد و با تاسیس جمهوری ترکیه پایتخت آن به آنکارا انتقال یافته است. شاید یکی از دلایل این تصور نادرست، بزرگتر بودن استانبول از آنکارا باشد. استانبول پرجمعیت ترین شهر ترکیه و حتی اروپا با نزدیک به شانزده میلیون نفر جمعیت است، ضمن اینکه مرکز اقتصادی- صنعتی و فرهنگی این کشور نیز هست. اما پایتخت و مرکز سیاسی آن آنکارا با حدود چهار میلیون نفر جمعیت می باشد.

13- استانبول تنها شهر دو قاره ای جهان است. این شهر در دو طرف بغاز استانبول یا بسفر واقع شده و جمعیت طرف اروپایی تقریباً دو برابر طرف آسیایی است.

14- بغاز استانبول (و نیز چاناق قلعه) یکی از مهمترین تنگه های دریایی جهان است و تنها راه خروج دریایی کشورهای ساحلی دریای سیاه (بجز روسیه) همین بغازها هستند. ضمن اینکه تنها راه ارتباط مستقیم دریایی روسیه با آبهای گرم نیز همین بغازها هستند. سایر بنادر روسیه واقع در ساحل اقیانوس آرام (نزدیکی ژاپن) و نیز دریای بالتیک، سردسیری بوده و شرایط خاص خود را دارند.

15- استفاده کشورها از بغاز استانبول مشمول قوانین خاصی است که در چهارچوب عهدنامه مونترو در سال 1936 تدوین شده و به امضا رسیده است. این عهدنامه به نوعی متضمن بقای صلح در مورد ترکیه بویژه در جریان جنگ جهانی دوم، جنگ سرد و جنگ فعلی اوکراین بوده و علیرغم گمانهایی مبنی بر تحدید حاکمیت این کشور بر قسمتی از آبهای داخلی خود، دست ترکیه را در خصوص اعمال سیاستهای موفق بین المللی قویتر ساخته است.

16- الفبای مورد استفاده در ترکیه پیشتر همان الفبای عربی بود که در حال حاضر در ایران مورد استفاده است. الفبای این کشور در سال 1928 میلادی بلحاظ بالا بردن امکان آموزش مردم بزبان خود به الفبای لاتین تغییر داده شد. با تغییر الفبا به لاتین، امکان اعمال بعضی حروف موجود در زبان ترکی در الفبا فراهم شد که در افبای عربی این امر ممکن نبود.

17- یکی دیگر از دلایل تغییر الفبا نیز همسویی بیشتر با غرب و تمدن آن بوده است. تصور اشتباه دیگری نیز در خصوص الفبای ترکی استانبولی در میان برخی از هموطنان رایج است که آن را برابر با الفبای انگلیسی می دانند درحالیکه الفبای انگلیسی و اکثریت قاطع زبانهای دیگر اروپایی، منشا لاتین دارد و هر کدام از این کشورها و زبانها با اندک تغییراتی، از الفبای لاتین استفاده می کنند.

18-  بلندترین کوه ترکیه، آغری است که از دو قله بنامهای آغری بزرگ و آغری کوچک تشکیل می شود. این کوه با شکل منفرد کوه به عنوان ادامه کوههای آذربایجان یا زاگرس نیز تعریف می شود. آغری بزرگ ارتفاعی بیش از 5200 متر و آغری کوچک ارتفاعی حدود 3700 متر دارد.

19-  کشور ایران دارای سه گلوگله مرزی زمینی (بازرگان، رازی و سرو؛ همگی در استان آذربایجان غربی) و چهار الی پنج گلوگله مرزی هوایی (استانبول، آنکارا، ازمیر، آنتالیا و اسپارتا- فرودگاه دو شهر اخیر برای پروازهای با مبداء ایران همیشگی نیستند) است. اتوبوسها با مبداء تهران، تبریز و ارومیه به مقاصد استانبول، آنکارا، ترابزون، وان و علاوه بر این شهرها به مقصد آنتالیا به شکل تور در تردد هستند (با شیوع کرونا با اختلال مواجه شده بود که اخیراً دوباره در حال ساماندهی است). همچنین پروازهای مرتبی بین شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، مشهد، شیراز در ایران و شهرهای استانبول، آنکارا و ازمیر برقرار است. پروازها به مقصد آنتالیا (و یا اسپارتا) همیشه مرتب نیست.

20-  ترکیه شرقیترین کشور عضو ناتو بوده و ناتو دارای پایگاههایی در این کشور است. عضویت ترکیه در ناتو به سالهای شروع جنگ سرد برمی گردد که بیشتر بدلیل احساس تهدید ترکیه از سوی شوروی انجام گرفت. در همین سالها محمدرضا پهلوی علیرغم تلاشهایی موفق به عضویت در ناتو یا حتی اقناع آمریکا به ایجاد پایگاه در ایران برای مقابله با خطر شوروی نشد.

21-  روابط ایران با ترکیه در طول دویست و پنجاه سال اخیر همواره در سطحی نسبتاً خوب بوده است. روابط ایران و عثمانی که در دوره صفوی با تمرکز دو دولت در خصوص مذهب به دشمنی گراییده بود (و نقش غربیها در تحریک دو طرف به این دشمنی پررنگ بوده است) بعد از جلوس نادرشاه بر تخت در نیمه قرن هیجدهم میلادی و اقدامات نادرشاه در جهت رفع دشمنیها و تمرکز بر مشترکات دینی و ملی بجای تفاوتهای مذهبی بهبود یافت. این روابط در طول سلطنت قاجارها نیز در سطحی نسبتاً خوب سیر نمود. در دوره پهلوی و مخصوصاً محمدرضاشاه با تقلیل نسبی توجه پهلوی دوم به همسایه غربی مواجه هستیم که بیشتر بدلیل سرخوردگی محمدرضا در خصوص پیوستن به ناتو و حداقل اقناع ایالات متحده به ایجاد پایگاه نظامی در ایران در قبال تهدید احتمالی شوروی و در مقابل؛ پیوستن ترکیه به ناتو و موفقیتهای سیاسی و ژئوپلتیک دیگر این کشور در منطقه و بیش از همه باور خرد حاکمیتی ایران به داستانهای نژادی، عدم درک صحیح از میزان قدرت و موقعیت ایران و شخص شاه در مقابل سناریوهای نظام جهانی بوده است. این سردی نسبی در روابط در سالهای اول تاسیس جمهوری اسلامی در ایران ادامه داشت تا با سر کار آمدن حزب اسلامگرای عدالت و توسعه روابط دو کشور یکبار دیگر به سوی مطلوب سیر نمود. این روابط در حال حاضر علیرغم بروز اختلاف در طرز نگاه به برخی مسائل منطقه ای، در سطحی خوب سیر می کند.

22-  بازار بزرگ استانبول موسوم به «قاپالی چارشی»، علیرغم تصور عمومی و گاهاً تبلیغات ترکیه، بزرگترین بازار سرپوشیده جهان نیست بلکه یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده جهان و نیز پررونقترین آنها می باشد. بزرگترین بازار سرپوشیده جهان بازار تبریز موسوم به «اوستو اؤرتولو بازار» (بازار سرپوشیده یا همان قاپالی چارشی) است. جالب است که نقش تبریزیها در توسعه و ایجاد رونق در بازار استانبول همیشه پررنگ بوده است. اولین ورود پررنگ تجار و اهل پیشه تبریزی در بازار استانبول مربوط به سال 1514 میلادی متعاقب شکست شاه اسماعیل در چالدران، اشغال تبریز، پایتخت این دولت توسط عثمانیها و تهجیر اهل پیشه و هنر تبریزی به استانبول می باشد. در کتاب تبریز؛ مادرشهرها (به قلم اینجانب) در قسمت «اهل هنر و حرفت تبریزی در قلمرو عثمانی و پایتخت آن استانبول» به تفصیل و با تکیه بر منابع متعدد به این موضوع پرداخته شده است.

23-  ازمیر واقع در ساحل شرقی دریای اژه، با کمی بیش از سه میلیون نفر جمعیت، به عنوان سومین شهر پرجمعیت ترکیه و به عنوان انتلکتوئل ترین متروپل ترکیه شناخته می شود.

24-  ترکها عموماً ایرانیها را دوست دارند و کلاً معاشرت و رفتارشان با جهانگردان خارجی خوب می باشد اما در یک دهه گذشته با افزایش مهاجرتها و عدم رعایت ارزشهای فرهنگی و اجتماعی محل از سوی برخی از هموطنان در کنار انفعالی که تعداد بالای پناهجویان سوری در افکار عمومی مردم ترکیه ایجاد کرده است، باعث شده که گهگاه با اخباری مبنی بر رفتار نامناسب با خارجیان با منشاء شرق (از جمله ایران) مواجه شویم. در همین راستا نکته بسیار مهمی که به گردشگران هموطن و نیز ایرانیان مقیم ترکیه می خواهم گوشزد کنم اینکه؛ با توجه به نزدیک شدن انتخابات مجلس و ریاست جمهوری در ترکیه (سال آینده) و در راستای جلب توجه افکار عمومی، سیاست دولت در خصوص میلیونها خارجی مقیم ترکیه بطور محسوسی به سمت ابطال اقامتها و دیپورتها سیر خواهد کرد. ضمن اینکه احزاب مخالف نیز با توجه به مسئولیت کمتری که نسبت به گفتمانهای مطرح شده توسط خود دارند، بر طبل این ضرورت خواهند کوبید و این سیاستها احتمالاً در بعد از انتخابات نیز ادامه خواهد یافت. بنابریان توصیه می شود بیشتر مواظب رفتارها و مواعد تمدید اقامت و غیره باشید و در صورت اقامت توریستی (چنانچه قصد ادامه اقامت بصورت طولانی دارید) آن را تبدیل به اقامت بمتنی بر خرید غیرمنقول یا دانشجوئی و غیره کنید تا با مشکلی مواجه نشوید.

25-  شهر آنتالیا به عنوان یکی از توریستی ترین شهرهای ترکیه، تا سه دهه پیش حتی جزو ده شهر بزرگ محسوب نمی شد اما با نگاه ویژه دولت مرکزی به یکی از شهرهای مطرح ترکیه تبدیل شده است. این شهر هم اکنون حدود یک و نیم میلیون نفر جمعیت دارد و فرودگاه آن سالانه پذیرای بیش از چهار میلیون توریست می باشد. البته این آمار مربوط به دوران قبل از شیوع کرونا است و در دو سال اخیر صنعت گردشگری در ترکیه که به سی و پنج میلیون توریست در سال رسیده بود، با افت قابل توجهی مواجه بوده است. بدیهی است شهرستانهای ساحلی آنتالیا نیز جزو مقاصد گردشگری مطرح ترکیه بوده و شهر آلانیا برای ایرانیان در این خصوص و همچنین اقامت و زندگی، مطرح تر می باشد.

27- با اینکه در دنیای امروزی اینستاگرام راحت ترین برنامه مجازی برای به اشتراک گذاشتن عکس و فیلم ها است اما کاربران ترکیه ای (علاوه بر گسترش روزبروز حضور در شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام)، بالاترین آمار استفاده از فیسبوک را در جهان دارند. همچنین ترکیه ایها حضور قابل توجهی در یوتیوب دارند و یوتیوبرهای معروفی در این کشور فعالیت می کنند که درآمدهای صدها هزار دلاری در ماه کسب می کنند.

28- احتمالا نام قسطنطنیه را زیاد شنیده اید. قسطنطنیه شکل معرّب کنستانتیونوپولیس است که در گذشته پایتخت امپراطوری روم بوده و بنام بنیانگذار این امپراطوری، کنستانتین نامگذاری شده بود. بعد از فتح این شهر توسط ترکان در سال 1453 میلادی، نام آن به اسلامبول یعنی شهر اسلام تغییر یافت و نیم قرن بعد متعاقب فتح شهرهای مکه و مدینه توسط ترکان به داراخلافه جهان اسلام تبدیل شد. نام شهر بعد از تاسیس نظام جمهوری در سال 1923 به استانبول تغییر یافت. جالب است که این شهر دو بار توسط غربیها اشغال شده است. یکی در 1204 و در جریان جنگهای صلیبی که صلیبیون عازم فلسطین، این شهر همکیش خود را مورد یغما و تاراج قرار دادند و بار دیگر در سال 1918 متعاقب شکست عثمانی در جنگ جهانی اول که اینبار شهری مسلمان نشین بشمار می رفت و البته تاراج نشد.

29- ترکیه دو تا از عجایب هفتگانه جهان را در دل خود جای داده است: معبد آرتمیس، آرامگاه هالیکارناسوس.

30- منشا رویش گل لاله هنوز معلوم نیست اما در زمان عثمانی، ترکیه ای ها علاقه زیادی به گل لاله داشتند و این گل را به اروپایی ها معرفی کرده اند. حتی گفته می شود که سلطان سلیمان عثمانی پیازه گل لاله را به هلند برده است و اکنون گل لاله یکی از گل های معروف هلندی است.

31-  طولانی ترین مسیر اسکی روی برف در جهان متعلق به کشور ترکیه است که بنام پالان دؤکن و در ارزروم در شرق این کشور واقع شده است.

32- ترکیه به دلیل داشتن آثار تاریخی و فرهنگی در بین شش مقصد اول جهانگردی جهان معرفی شده است. در سال 2019 حدود چهل میلیون توریست خارجی از این کشور دیدن کردند که اتباع فدراسیون روسیه، آلمان، انگلستان بیشترین بازدیدکنندگان را تشکیل می دادند. گردشگران ایرانی نیز با حدود دو میلیون نفر در جایگاه پنجم واقع شده بودند. در دو سال اخیر آمار گردشگران بدلیل شیوع کرونا با افت شدید در جهان و البته در ترکیه شده است. اما این کشور برنامه تشویق جهانگردان و رساندن مجدد آمار گردشگران به بالای بیست میلیون را برای سال 2022 در نظر گرفته بود که با وقوع جنگ بین روسیه و اوکراین این امر کمی سخت به نظر می رسد.

32- دسر محبوب ترک ها دسری است همراه با مرغ. ترکیبی از دارچین و شیر و شکر و مرغ… کمی عجیب است اما طعم فوق العاده خوشمزه ای دارد.

33- معروف ترین بابانوئل جهان به نام سنت نیکلاس نیز در این کشور متولد شده است.

34- ترک ها به خوردن سوپ که آن را چوربا می نامند، علاقه وافری دارند و تقریبا در هر وعده غذایی شان سوپ دیده می شود. دهها نوع چوربا در فرهنگ غذایی ترکیه وجود دارد.

35- جالب است بدانید که فرهنگ غذایی ترکیه دومین فرهنگ متنوع جهان بعد از چین می باشد. این نکته از فرهنگ غذایی رایج در ایران نیز بخوبی مشهود است. بسیاری از غذاهای موجود در فرهنگ غذایی ایرانیان مربوط به ترکان کشورمان است. انواع آبگوشت، کباب، کوفته و حتی انواع نان. گوشت و سوپ در فرهنگ غذایی ترکان جایگاه ویژه ای دارد که متاثر از جغرافیای محل زندگی آنان (عموماً سردسیری) است.

36-  اولین سکه جهان که متعلق به قبل از میلاد مسیح است، در ترکیه ساخته شده است. اولین سکه در تاریخ بشری متعلق به تمدن لیدیاییها و فنیقیها بوده است که در سواحل کنونی آنتالیا می زیسته اند.

37 - اولین کلیسای جهان، در ترکیه واقع در شهر انطاکیه کشف شده است. نام این کلیسا پطروس مقدس است. به علارت دیگر اولین کلیسای جهان (بر اساس مطالعات انجام یافته تاکنون) نه در فلسطین، خاستگاه مسیحیت، بلکه در جنوب ترکیه (با فاصله تقریبی هشتصد کیلومتری از فلسطین) ساخته شده است.

38- ساحل ایزتوزو در غرب منطقه فتحیه (آنتالیا)، در بین ماه های می تا اکتبر، پذیرای لاک پشت های نادر مدیترانه ای است که برای تخم گذاری به آن جا می آیند. چیزی حدود ۳۰۰ گودال برای تخم ریزی توسط لاک پشت ها حفر می شود. این نوع از لاک پشتها تنها در این نقطه جهان دیده می شوند.

39- جالب است بدانید اولین دانشگاه جهان در شهر حران (حوالی شانلی اورفا) ترکیه ساخته شده است.

40- با ارزش ترین فرش ابریشمی در جهان، در کشور ترکیه قرار دارد. برای تماشای این فرش، به موزه مولانا واقع در شهر قونیه ترکیه بروید.

41- مورخان اعتقاد دارند که کشاورزی حدود ۱۱ هزار سال پیش در ترکیه شروع شده است. هم اکنون نیز این کشور جزو کشورهای برتر تولید کننده غلات به شمار می رود. دشتهای قونیه، اورفا، آنتپ، آنکارا و ارزروم از جمله مناطقی هستند که در ترکیه بیشترین برداشت غلات در آن انجام می شود. بدیهی است جلگه های سامسون و چوخور اووا (آدانا) به عنوان کانون تولید میوه و سبزی، مالاتیا به عنوان کانون تولید زردآلو، ریزه مرکز تولید چای، سواحل دریای سیاه در مرکز جنوب (ترابزون تا گیره سون) کانون تولید فندق و مناطق ساحلی غربی ترکیه کانون تولید زیتون محسوب می شوند.

42- یکی از مشهورترین قهوه های دنیا با نام تورک قهوه سی مربوط به کشور ترکیه است که اشتهار آن بیشتر بدلیل نحوه پخت آن می باشد.

43- وطن پرستی ترک ها در جهان زبانزد است. عرق دفاع از کشور و جنگجویی آنها ملزمه اشعار و سرودهای حماسی بسیار در فرهنگ و ادبیات این کشور شده است. این موضوع بحدی مشهود است که ما در ایران به آن افتخار می کنیم و در مورد ترکیه نیز همین بس که ناتو در سایه حضور آمریکا و ترکیه همچنان برپاست. حتی روسها نیز مثلی دارند که می گوید: پوست هر روس را بکَنی، از زیرش تاتار (ترک) در می آید! روح جنگجویی روسها لازم به توضیح نیست.

44- بوسیدن دست بزرگترها و سالمندان نشانی از احترام آن ها است. ترکیه ای ها هنگام دیدار بزرگترهای خود دست پدر یا مادر خود را می بوسند.

45- ترکیه جزو اولین کشورهایی است که به زنان حق رای داده است. حتی قبل از انگلستان!

46- نظام سیاسی ترکیه سکولار و لائیک می باشد اما ترک ها همچنان تعصب خاصی به دینشان اسلام نشان می دهند.

47- در برخی از تفرجگاه های ترکیه شما می توانید شتر ببینید اما جالب است بدانید این کشور نه صحرا دارد نه شتر بومی.

48- حدود 90 سال است که ترکیه ای ها نام خانوادگی دارند. تا پیش از این نام خانوادگی بین آن ها مرسوم نبوده است. قانون نام خانوادگی در ترکیه مربوط به بعد از تاسیس نظام جمهوری در این کشور می باشد.

49- نزدیک به 90 درصد فندق جهان در این کشور و در نوار ساحلی دریای سیاه تولید می شود. سواحل دریای سیاه در ترکیه که دارای وضعیت خاص ژئوفیزیکی است مخصوصاً در محدوده ترابزون تا گیره سون پر از باغهای فندق می باشد. این باغها بیش از اینکه شباهت به باغ داشته باشد بدلیل همان وضعیت خاص زمین شناختی منطقه، به جنگل شباهت دارد و در واقع جنگلها به مرور زمان تبدیل به فندق زارهای انبوه شده اند.

50- ترکیه مهد تعدادی از تمدنهای باستانی جهان از جمله هیتیتها (در مرکز و شرق آناتولی)، آمازونها (در سواحل دریای سیاه)، لیدیاییها و فنیقیها (سواحل مدیترانه) و ... بوده است.

این مطلب ادامه دارد ...